MATEJKO Jan - Kazanie Skargi. Tekst Tadeusza Jaroszyńskiego.

Warszawa 1913. Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem. folio, s. [2], 17, [2], tabl. 6. brosz.
Grzbiet i krawędzie okł. lekko nadkruszone i podklejone, tylna okł. nieco zaplamiona, poza tym  stan dobry. Przednią okładkę brosz. zdobią florystyczne elementy w oliwkowym kolorze na szarym tle. Tablice odbito w heliograwiurze. "Kazanie Skargi" to ważny obraz w twórczości mistrza Jana Matejki. Został wystawiony w Salonie Paryskim w roku 1864 i zdobył złoty medal, co zwróciło powszechną uwagę na osobę autora, mającego wówczas zaledwie 26 lat. Obraz został namalowany tuż po załamaniu powstania styczniowego, w którym wzięli udział dwaj bracia Matejki. Matejko często rozdawał swoje obrazy, a jeśli je sprzedawał, to nie żądał za nie zbyt wiele. Hrabia Maurycy Potocki z Zatora zapłacił Matejce zaledwie 10 tys. złr. za "Kazanie Skargi". Do postaci Skargi pozował Matejce Michał Szweycer, były uczestnik powstania listopadowego i towiańczyk. Ze wstępu dowiadujemy się, że to, co artysta przedstawił na obrazie nie jest wizerunkiem żadnego z głośnych ośmiu kazań sejmowych Skargi, które wygłaszał słynny kaznodzieja w czasie sejmu warszawskiego w roku 1577 w kościele św. Jana. Scena namalowana przez Matejkę ma za tło architekturę kaplicy św. Stanisława w katedrze krakowskiej. Przepiękne plansze w heliograwiurze pokazują cały obraz i pięć szczegółów: Skarga, Radziwiłł-Zebrzydowski-Stadnicki, Anna Jagiellonka i Halszka Ostrogska, Zygmunt III, Jan Zamoyski.