NOWAK-DŁUŻEWSKI Juliusz - Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. [T. 1-6].

Warszawa. Inst. Wyd. PAX. 8. opr. oryg. pł., obw.
[T. 1]. Średniowiecze. 1963. s. 152, tablice
[T. 2]. Czasy zygmuntowskie. 1966. s. 423, [1], tablice
[T. 3]. Pierwsi królowie elekcyjni. 1969. s. 251, [1], tablice
[T. 4]. Zygmunt III. 1971. s. 438, [2], tablice
[T. 5]. Dwaj młodsi Wazowie. 1972. s. 387, [1], tablice
[T. 6]. Dwaj królowie rodacy. Z rękopisu wydał, opracował i posłowiem opatrzył Stefan Nieznanowski. 1980. s. 262, [2], tablice.
Stan dobry. Podpisy własn., w "Czasach zygmuntowskich", "Pierwszych królach elekcyjnych" i "Zygmuncie III" odręczne dedykacje autora na przednich wyklejkach.

Ze skrzydełka obw. tomu ostatniego: „Dwaj królowie rodacy - szósty i ostatni tom syntezy okolicznościowej poezji politycznej w dawnej Polsce - ukazuje się w siedem lat po Dwóch młodszych Wazach. Autor, zmarły w dniu 19 kwietnia 1972 r., nie zdołał go przygotować w sposób ostateczny, pozostawił w rękopisie. Odczytanie zajęło wiele czasu, ale też trud ten opłacił się naukowo. Zalety poprzednich tomów omówili recenzenci (m.in. Roman Pollak, Julian Krzyżanowski, Maria Cytowska, by wymienić najbardziej prominentnych!), tom wydany obecnie ma wiele podobnych, co wspomniane, walorów. Uzupełnia je zaś elementem nowym: większość tekstów omówionych w Dwóch królach rodakach już nie istnieje. Autor odpisał je w bibliotekach i archiwach Warszawy przed wojną, spłonęły w powstaniowym pożarze stolicy. Dlatego też, gdyby ta książka nie miała innych wartości — to udostępnienie czytelnikom tekstów nieznanych stanowi jej niepodważalne osiągnięcie. śledzimy, zasługa to pisarskiego talentu Juliusza Nowaka-Dłużewskiego, przejmujący obraz upadania świetnej niegdyś Rzeczypospolitej i „spsienia" literatury okolicznościowej. Rzadko podejmuje ona tematy mogące zainteresować ogół, służy raczej koteriom magnackim, wyzbytym całkowicie instynktu państwowego, pozostającym w bezwzględnej opozycji uzasadnionej jedynie osobistymi korzyściami rodu. Literatura okolicznościowa tego czasu, najczęściej opłacana i inspirowana przez partykularyzmy rodowe, zatraca nie tak dawną jeszcze kulturę artystyczną. Połajanki i wulgarne insynuacje zastępują argumenty rzeczowe, nieporadność językowa idzie o lepsze z jałowością myślową. Nie mogło być inaczej, gdyż poezja ta notuje emocje wokół walk o dostojeństwa państwowe. Sapiehowie, Pacowie, Radziwiłłowie - cała galeria „królewiąt" paraliżujących działania Jana III, często jawnych zdrajców. jurgieltników ościennych mocarstw – to tragiczny otok panowania Jana III. „sarmaty tragicznego”, otwierającego łańcuch licznych „polskich niemożności”.